Nadpotliwość

potCo to jest pot?

Pot to wodnisty płyn wydzielany przez gruczoły potowe. Odgrywa pewną rolę w wydalaniu (skład potu jest zbliżony do składu moczu) i ma kluczowe znaczenie w procesie termoregulacji. Pot jest roztworem soli. U zdrowego człowieka zawiera ok. 98–99% wody oraz drobne ilości chlorków, mocznika, kwasu moczowego, amoniaku, tłuszczów i in. związków (np. potasu, wapnia, magnezu, żelaza…) Jego skład różni się nieco w każdym indywidualnym przypadku, ponieważ wpływają na niego czynniki hormonalne i schorzenia. Dodatkowo jest zależny od przyjmowanych pokarmów, lekarstw a nawet warunków klimatycznych.

Skąd się bierze pot?

Pot wydzielany jest przez gruczoły potowe rozmieszczone na całej skórze.
Gruczoły potowe to gruczoły skórne ssaków, których przewody wyprowadzające uchodzą na powierzchni naskórka. Rozróżnia się 2 typy gruczołów potowych:

  • zwykłe (ekrynowe) – małe, przeważające w liczbie, występujące w prawie całej skórze. Mają zasadnicze znaczenie w procesie termoregulacji;
  • zapachowe (apokrynowe) – większe lecz występujące w mniejszej ilości, występują w skórze okolic pachowych, otoczki sutka, wzgórka łonowego, warg sromowych większych i moszny. Gruczoły zapachowe odgrywają pewną rolę w pobudzeniu płciowym. Ich czynność rozpoczyna się dopiero w okresie pokwitania.

Dlaczego pot ma przykry zapach?

Pot wydzielany z organizmu jest bezzapachowy.
Przykry zapach jest zwykle wynikiem jego rozkładu przez bakterie występujące na skórze. Najbardziej sprzyjające warunki dla rozwoju bakterii występują w miejscach o zwiększonej ciepłocie, gdzie jednocześnie jest mniejszy dostęp powietrza – pod pachami i na stale zakrytych obuwiem stopach. Stąd właśnie te miejsca są szczególnie narażone na najbardziej aktywne działanie bakterii i w efekcie najczęściej są one źródłem nieświeżego zapachu. Aby tę przypadłość ograniczyć, niezbędna jest prawidłowa higiena i noszenie przewiewnych, ubrań, dostosowanych do warunków zewnętrznych oraz odpowiedniego obuwia.
Niekiedy przykry zapach wydzielanego przez organizm potu może być związany ze złym metabolizmem. W takiej sytuacji konieczne jest wykonanie ogólnych badań lekarskich. Pomocna może się okazać zmiana diety, np. ograniczenie spożywania tłuszczów i węglowodanów.

Dlaczego musimy się pocić?

Wydzielanie potu jest normalnym zjawiskiem, jednym z podstawowych elementów termoregulacji, czyli mechanizmu zapewniającego utrzymanie temperatury ciała na poziomie optymalnym dla przebiegu procesów życiowych. Mechanizm ten zapewnia utrzymanie temperatury organizmu na względnie stałym poziomie, niezależnie od temperatury otoczenia. Pocenie się jest więc naturalnym procesem w przypadku wysokiej temperatury otoczenia lub przegrzania organizmu np. w czasie zwiększonego wysiłku fizycznego lub podczas spożywania gorącego pożywienia. Wydzielanie potu wzmaga się także pod wpływem stresu oraz wtedy, gdy jesteśmy przestraszeni, zaniepokojeni lub spożywamy pikantne pokarmy.
Człowiek wydziela przeciętnie 700-900 ml potu na dobę. Ilość ta w szczególnych warunkach może dojść nawet do kilkunastu litrów.

Co może być przyczyną nadmiernego pocenia?

Nadmierne pocenie ma najczęściej charakter emocjonalny i zazwyczaj dotyczy pach, dłoni, stóp i pachwin. Przyczyną nadmiernego pocenia mogą być tez choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca, nadczynność tarczycy, gruźlica i choroby nerek, malaria. W tej sytuacji leczenie nadpotliwości polega na usunięciu choroby głównej.

Pocenie jest zazwyczaj stanem zupełnie fizjologicznym, jednak jego nasilenie może być niezwykle uciążliwe. Można mu zapobiegać stosując ogólnie dostępne preparaty o działaniu antyperspiracyjnym. Jeśli jednak jest wyjątkowo nasilone, stanowi wskazanie do leczenia. Nadpotliwości można leczyć ogólnie neuroleptykami i lekami hamującymi czynność gruczołów potowych. Może być prowadzone tylko pod kontrolą lekarza i na jego zlecenie.

Czy nadmierne pocenie zawsze jest chorobą?

Nadmierne wydzielanie się potu jest często objawem fizjologicznym, zależnym od sytuacji w jakiej znalazł się nasz organizm, a nie wynikiem choroby. Może tak być np. w wypadku tzw. pocenia smakowego, występującego po spożyciu gorących lub pikantnych potraw. W tej sytuacji następuje czasem gwałtowne pocenie się nosa i warg oraz czoła. Czasem jednak przyczyną tego rodzaju nadpotliwości jest uszkodzenie układu nerwowego. Ocena czy mamy do czynienia z objawem fizjologicznym, czy tez z choroba zależy od okoliczności i nasilenia objawów.

Co to jest nadpotliwość?

Nadpotliwość, określana łacińskim terminem hyperhidrosis, jest stanem nadmiernej aktywności gruczołów potowych. Można ją podzielić na trzy grupy: pocenie uogólnione, asymetryczne i smakowe.
Pocenie uogólnione – obejmuje skórę całego ciała. Może być spowodowane zaburzeniami termoregulacji albo czynnikami emocjonalnymi. Natomiast pocenie spowodowane działaniem wysokiej temperatury otoczenia lub przegrzania organizmu (np. podczas gorączki lub intensywnego wysiłku fizycznego) jest normalne i niezbędne dla zdrowia. Jego intensywność jest różna. Zależy od indywidualnych różnic w działaniu ośrodka termoregulacji. Pod wpływem częstych stanów gorączkowych może dojść do pewnych zaburzeń i w efekcie do nadpotliwości niefizjologicznej.
Nadmierne pocenie może występować przy cukrzycy, nadczynności tarczycy, nowotworach złośliwych, menopauzie, otyłości. Pocenie o podłożu psychicznym dotyczy najczęściej dłoni, stóp, pach, pachwin i twarzy, ale może także obejmować skórę całego ciała. Pojawia się zazwyczaj napadowo pod wpływem bodźców emocjonalnych Dotyczy najczęściej ludzi młodych – młodzież a czasem nawet dzieci. Czasem mija z wiekiem, jednak nie jest to reguła.
Pocenie asymetryczne jest wynikiem zaburzeń w działaniu układu nerwowego.
Pocenie smakowe pojawia się po zjedzeniu gorących lub pikantnych potraw i dotyczący nosa, czoła i warg. Zazwyczaj występuje fizjologicznie.

Czy pocenie się dłoni to choroba?

Nadmierne pocenie się jakiejś jednej części ciała najczęściej związane jest z reakcją emocjonalną na stres. Najczęściej mamy w tym wypadku do czynienia z poceniem się dłoni, które w skrajnych przypadkach mogą być nieustannie wilgotne, co powoduje oczywisty dyskomfort. W reakcji na stres mogą się też pocić pachy lub inne części ciała. Ale mogą być również inne przyczyny takiego stanu rzeczy – zaburzenia hormonalne, niewłaściwa dieta a nawet niewłaściwe kosmetyki. Stosowanie środków uspokajających czy doraźnych preparatów zmniejszających wydzielanie potu, może pomóc w łagodzeniu objawów, natomiast nie usunie przyczyny nadmiernej potliwości.

Czy nadpotliwość może występować u nastolatków?

Nadmierna potliwość u młodzieży zazwyczaj związana jest z okresem dojrzewania, a ściślej z zachodzącą wówczas burzą hormonalną. Jeżeli zwykłe środki higieniczne nie pomagają należy zgłosić do lekarza – dermatologa. Niekiedy należy stosować środki zmniejszające potliwość.

Czy nadpotliwość może doprowadzić do innej choroby?

Nadmierna potliwość zazwyczaj nie jest chorobą, raczej przykrą, niepożądana dolegliwością. Czasem bywa objawem występującej w organizmie choroby (np. cukrzycy lub nadczynności tarczycy) lub po prostu fizjologiczną czynnością organizmu – zależną od warunków zewnętrznych lub stanu emocjonalnego. Nasilenie potliwości jest sprawą indywidualną. Często jest to przypadłość dziedziczna. Przy zachowaniu odpowiedniej higieny nadmierne wydzielanie potu zazwyczaj nie prowadzi do żadnych chorób. Jednak w wyjątkowych przypadkach, zwłaszcza w lecie, może dojść do utraty elektrolitów wskutek szczególnego nasilenia objawów. Dlatego należy pamiętać o uzupełnianiu płynów. Natomiast w wypadku braku odpowiedniej higieny, nadmierna potliwość może prowadzić do chorób skóry, np. grzybicy.

W sytuacji utrzymywania się stanu nadmiernego wydzielania potu, należy skontaktować się z lekarzem. Zbyt duża ilość wydzielanego potu nie jest organizmowi do niczego potrzebna i należy z nią walczyć. Należy skontaktować się z dermatologiem Niekiedy konieczna jest też wizyta u endokrynologa.

Jak poznać czy to już nadpotliwość?

Lekarz, przeprowadzając szczegółowy wywiad, może ustalić czy mamy do czynienia z nadpotliwością, konieczną do leczenia. Jednak w sytuacji kiedy zwykłe środki zapobiegające przykrym objawom nie sa wystarczająco skuteczne, zazwyczaj mamy do czynienia z problemem nie tylko estetycznym. Nadmierne wydzielanie potu jest powodem skrępowania a nawet reakcji stresowych, które z kolei powodują dalsza, zwiększoną aktywność gruczołów potowych. Powstaje w ten sposób trudna do przerwania sytuacja, wpływająca bardzo negatywnie na nasze samopoczucie a w skrajnych sytuacjach wręcz uniemożliwiająca normalne funkcjonowanie.
Istnieje kilka metod pomiarów nadmiernego wydzielania potu. Wyboru najwłaściwszej najlepiej dokonać wspólnie ze specjalistą – lekarzem dermatologiem. Może to być metoda grawimetryczna, hydrometryczna, kolorymetryczna. W praktyce najczęściej wykonuje się tzw. test Minora, czyli próbę jodowo-skrobiową. Polega ona na miejscowym użyciu jodyny i skrobi – które w przypadku nadmiernej aktywności gruczołów potowych w wyniku wzajemnej reakcji zabarwiają się na ciemny kolor.

Jak częstym zjawiskiem jest nadmierna potliwość?

Ocenia się, że nawet 1% populacji cierpi na jedną z odmian nadmiernej potliwości. Dolegliwości zwykle pojawiają się w drugiej lub w trzeciej dekadzie życia.

Jak leczyć nadpotliwość?

W przypadku nadmiernego wydzielania potu konieczne jest bezwzględne zachowanie właściwej higieny. Zalecane jest również przestrzeganie kilku zasad w codziennym życiu, tj. unikanie nadmiernego stresu, noszenie ubrań z naturalnych włókien i butów z naturalnej skóry, unikanie ostrych przypraw w posiłkach oraz kawy, mocnej herbaty i alkoholu. Wskazane jest też stosowanie środków zmniejszających potliwość. Mogą to być ziołowe kąpiele oraz antyperspiranty, czyli kosmetyki, które blokują przewody potowe. Skuteczność obecnych antyperspirantów jest niezwykle duża (dochodzi do 90%). Niestety niekiedy, w przypadku długotrwałego stosowania, mogą powodować podrażnienia skóry.

Jeśli nadpotliwość nie zmniejsza się przy zastosowaniu wyżej wymienionych środków, konieczne jest rozpoczęcie leczenia pod okiem specjalisty. Leczenie zawsze należy rozpocząć od zdiagnozowania przyczyn. Jeśli nadpotliwość nie jest wynikiem choroby, należy zlikwidować nadmierne wydzielanie się potu, poprzez zablokowanie lub zniszczenie części gruczołów potowych. Można to osiągnąć kilkoma metodami:

  • jontoforeza – zabieg rozrywania kanałów jonowych w gruczołach potowych z użyciem prądu. Są 2 rodzaje jontoforezy: wodna i z dodatkiem środków cholinergicznych,
  • zabiegi chirurgiczne – polegające na przecięciu nerwów zaopatrujących gruczoły potowe w danej okolicy bądź na usunięciu gruczołów potowych pod pachami.
  • wstrzykiwanie śródskórne toksyny botulinowej – jest to niezwykle skuteczne niechirurgiczne leczenie miejscowe.

Dlaczego mój dezodorant nie działa? Czy antyperspiranty są skuteczne?

Antyperspiranty to kosmetyki powstrzymujące wydzielanie potu. Ich działanie polega na czasowym zablokowaniu przewodów potowych. Najskuteczniejsze, zawierające chlorek aluminium, stosuje się na noc, początkowo codziennie, następnie aplikacje zmniejsza się do 1 na 2-3 tygodnie. Ich skuteczność wynosi do 90%, niestety z czasem mogą powodować podrażnienia skóry. Popularne antyperspiranty dostępne w drogeriach zazwyczaj mają nieco mniejszą skuteczność. Najczęściej mają w składzie etanol, który hamuje pracę gruczołów potowych lub sole glinu, które zamykają przewody gruczołów potowych. Pod wpływem temperatury i wilgoci związki te zmieniają się na skórze w żel, który zwęża ujścia gruczołów potowych. Gruczoły pozostają prawie bezczynne zwykle przez 24 godziny.

Czy używanie antyperspirantów jest bezpieczne?

Panuje niesłuszne przekonanie, że zastosowanie antyperspirantów przez zablokowanie gruczołów potowych, może spowodować zatrzymanie toksyn w organizmie. Używanie antyperspirantów nie wpływa na stan organizmu. Pot, który nie zostaje wydalony pod pachami, zostanie usunięty przez inne gruczoły potowe w innych miejscach organizmu. Ponadto pocenie spełnia w organizmie człowieka funkcję głównie termoregulacyjną. Jego znaczenie dla oczyszczenia organizmu z toksyn jest minimalne. Stosowanie antyperspirantów będących obecnie w sprzedaży jest zupełnie bezpieczne, choć w stanach nadpotliwości może to być niewystarczająca ochrona. Dlatego zalecane jest skontaktowanie się z lekarzem specjalistą, w celu wybrania skutecznej metody walki z tą dolegliwością.

Jak skutecznie i na długo można zaradzić problemowi nadpotliwości?

Skutecznym sposobem w leczeniu nadmiernego pocenia się jest terapia toksyną botulinową. Preparat ten, przez wiele lat był stosowany w terapii kurczu mięśni oczu, twarzy i szyi. Ponadto, toksyna botulinowa znalazła zastosowanie w leczeniu kurczu mięśni u dzieci z porażeniem mózgowym.

Wstrzyknięcie preparatu w miejsca szczególnie narażone na nadmierne wydzielanie potu (np. pachy, dłonie, stopy) blokuje działanie nerwów, które zaopatrują gruczoły wydzielania zewnętrznego. To zapobiega wydzielaniu przez nie potu. Efekt utrzymuje się zazwyczaj przez 6 do 12 miesięcy. Potem działanie zakończeń nerwowych zostaje przywrócone. Terapię można bezpiecznie powtarzać.

W jaki sposób przeprowadza się leczenie nadpotliwości toksyną botulinową?

Toksyna botulinowa jest lekiem w zastrzykach podawanym do skóry. Jest to doskonale oczyszczony preparat białka – toksyny botulinowej typu A – uzyskiwanej z bakterii Clostridium botulinum. Kontrolowany wzrost tych bakterii jest możliwy dzięki nowoczesnym metodom hodowli. Przy użyciu bardzo cienkiej igły, lekarz wstrzykuje mała objętość (0.1-0.2 ml) roztworu toksyny botulinowej w 10-15 miejsc oddalonych od siebie o 1 cm, pokrywając równomiernie okolicę obu pach. Niekiedy korzysta się z barwnika, który umożliwia zidentyfikowanie tych miejsc, w których wydzielanie potu jest największe i które powinny być nakłuwane. Sesja leczenia trwa około 30 minut. Po wstrzyknięciu do skóry niewielkiej dawki, toksyna botulinowa blokuje działanie nerwów, które zaopatrują gruczoły wydzielania zewnętrznego. To zapobiega wydzielaniu przez nie potu. Toksynę botulinową stosuje się także w leczeniu nadpotliwości dłoni i stóp.

Czy wstrzykiwanie botuliny jest bolesne?

W przypadku nadpotliwości botulina jest dosyć bolesna, dlatego przed wykonaniem zabiegu stosuje się miejscowe znieczulenie. Stosunkowo najmniejsze nasilenie bólu występuje, gdy preparat wstrzykujemy w okolicach pach. Najbardziej bolesne są zabiegi stóp i rąk.

Kto wykonuje zabiegi z użyciem toksyny botulinowej w przypadku leczenia nadpotliwośći?

Taki zabieg jest zawsze wykonywany przez lekarza. Najczęściej dermatologa. Rzadziej specjalistów innych specjalizacji.

Jakie są efekty kuracji botuliną ?

Odpowiedź na leczenie wykazuje indywidualne różnice. Blokada zakończeń nerwowych pod wpływem botuliny utrzymuje się przez 6-12 miesięcy, po których powstają nowe zakończenia nerwowe zastępując te wcześniej zablokowane. To oznacza, że efekt leczenia utrzymuje się przez kilka miesięcy, ale w końcu zanika. Kolejna sesja leczenia może być przeprowadzona po wygaśnięciu efektu poprzedniej.

Czy zastosowanie botuliny może skutecznie zatrzymać wydzielanie potu przez gruczoły potowe?

Terapia botulinowa zatrzymuje wydzielanie potu przez gruczoły potowe na okres od 6 do 12 miesięcy. Po upływie tego czasu, gruczoły potowe odzyskują swoją funkcję i pot jest znowu wydalany. Dlatego zabiegi z botuliny należy powtarzać.

Czy stosowanie terapii z użyciem botuliny jest bezpieczne?

Zastrzyki z botuliny są bezpieczne, gdyż jej działanie ogranicza się do miejsca podania. Działania niepożądane, o ile występują są zazwyczaj przemijające i mają łagodny lub umiarkowany charakter. Botulina jest przeciwwskazana w ciąży, okresie karmienia piersią oraz u osób z chorobami osłabienia mięśni, takimi jak Miastenia Gravis.

Do jakiego lekarza udać się po pomoc?

Największe doświadczenie w przypadku leczenia nadpotliwości mają lekarze dermatolodzy estetyczni. Ich gabinety są standardowo wyposażone w odpowiedni sprzęt, pozwalający szybko i łatwo zdiagnozować przyczynę i dokładną lokalizację nadpotliwości.
W przypadku nadpotliwości u nastolatków (zwłaszcza dziewcząt), można wybrać się do lekarza endokrynologa, którzy zbada zaburzenia hormonalne.

Comments are closed.